თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ეკონომიკის საერთაშორისო სკოლის (ISET-ის) კვლევითი ინსტიტუტის ახალი პუბლიკაციის თანახმად, საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ 7 ტონა მონეტარული ოქროს შესყიდვა, სხვა მიზეზებთან ერთად, შესაძლოა, პოტენციური სანქციებისგან თავდაცვის მიზნით მომხდარიყო.
დამოუკიდებლობის ისტორიაში საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა სავალუტო რეზერვებისთვის 2024 წლის გაზაფხულზე პირველად შეისყიდა მონეტარული ოქრო.
ეროვნულმა ბანკმა ლონდონში შეისყიდა $500 მილიონის ღირებულების შვიდი ტონა ოქრო, რომელიც ლონდონიდან თბილისში უნდა ჩამოიტანონ. ეს მოცულობა ქვეყნის მთლიანი რეზერვების 11%-ს შეადგენს.
საქართველოს ეროვნული ბანკის პრესცენტრში რადიო თავისუფლებას განუცხადეს, რომ ოქროს შესყიდვა „არანაირად არ უკავშირდება რაიმე სახის შიდა ფაქტორებს ან სანქციებს“.
სამშაბათს, 2024 წლის 7 მაისს, გამოქვეყნებულ პუბლიკაციაში ავტორები, - ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტის მკვლევრები, ეკონომისტები, თორნიკე სურგულაძე და დავით კეშელავა, - წერენ, რომ მართალია, ოქროს შესყიდვა თანხვედრაშია ზოგად ეკონომიკურ დასაბუთებასთან, თუმცა საშინაო პოლიტიკაში ბოლო პერიოდში განვითარებული მოვლენები აჩენს ვარაუდს, რომ საამისოდ ალტერნატიული მოტივებიც არსებობდა.
აღნიშნულ ფაქტორებს შორის ჩამოთვლილია:
- აშშ-ის მიერ გავლენიანი პოლიტიკური ფიგურების (მოსამართლეებისა და ყოფილი გენერალური პროკურორის) სანქცირება;
- ეროვნული ბანკის მართვის შესახებ კითხვები;
- „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ კანონი“;
- მმართველი გუნდის ანტიდასავლური რიტორიკა;
- „ოფშორების კანონი“ და ა.შ.
„ეს ფაქტორები აჩენს ვარაუდს, რომ ოქროს შესყიდვა გამოწვეულია პოტენციური სანქციების შიშით და წარმოადგენს ასეთი სცენარისათვის მომზადების სტრატეგიას, და არა არის ნაკარნახევი მხოლოდ ეკონომიკური მოსაზრებებით, - რამეთუ ოქრო ზოგადად აღიქმება როგორც უსაფრთხო და სასურველი სარეზერვო აქტივი ისეთ ვითარებაში, როდესაც ქვეყნებს ემუქრებათ ფინანსური სანქციები ან აქტივების გაყინვის რისკი“, - წერია პუბლიკაციაში.
დოკუმენტი ციტირებს 2022 წლის კვლევას, რომელიც ასკვნის, რომ 2000-იანი წლების შემდეგ, იმ შემთხვევების ნახევარი, როდესაც ოქროს დარეზერვება მნიშვნელოვნად გაიზარდა წლიურ ჭრილში, სანქციების რისკს უკავშირდებოდა.
დოკუმენტში წერია ისიც, რომ ცენტრალური ბანკების მიერ ოქროს შესყიდვა, განსაკუთრებით განვითარებად ეკონომიკებში, უკავშირდება ეკონომიკურ დასაბუთებას - რეზერვების პორტფელის დივერსიფიკაციასა და ინფლაციისა და გეოპოლიტიკური არასტაბილურობისგან დაცვის საჭიროებას.
ამასთან, არსებობს პოლიტიკური დასაბუთებაც, რაც, ავტორების თანახმად, უკავშირდება ხედვას, რომ ოქროს დარეზერვება არის სტრატეგიული ნაბიჯი აშშ დოლარზე დამოკიდებულების შესამცირებლად და წარმოადგენს თავდაცვით ღონისძიებას პოტენციური საერთაშორისო სანქციების საწინააღმდეგოდ.
ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტი დამოუკიდებელი კვლევითი ცენტრია, რომელიც 2011 წელს დაარსდა ISET-ის ბაზაზე.
ფორუმი