ამ პაკეტის ცენტრალური ნაწილია ევროკავშირის მიერ დირექტივის შეთავაზება „ინტერესების წარმომადგენელთა საქმიანობის გამჭვირვალობის შესახებ, რომლებიც მესამე ქვეყნების სახელით ხორციელდება“.
ბრიუსელი ამას მიიჩნევს საკანონმდებლო ინიციატივად, რომელიც მომავალი წლის ივნისის ევროპარლამენტის არჩევნების წინ გაზრდიდა მესამე, ანუ არაევროკავშირის ქვეყნების მხრიდან დაფინანსების ღიაობას. კრიტიკოსების აზრით კი, ევროკავშირის დირექტივა „უცხოელი აგენტების“ კანონს შეიძლება დაემსგავსოს.
საუბრები ამ კანონზე არახალია. 2022 წლის სექტემბერში ევროკომისიის პრეზიდენტმა ურზულა ფონ დერ ლაიენმა, ევროკავშირის მდგომარეობასა და სამომავლო პოლიტიკის ინიციატივებზე სიტყვით გამოსვლისას, ახსენა, რომ უცხოური დაფინანსების შესახებ საკანონმდებლო წინადადება უკვე დამუშავების პროცესში იყო. თავდაპირველად მისი წარდგენა 2023 წლის გაზაფხულზე იყო დაგეგმილი, თუმცა, სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაციის შეშფოთების გამო საჭირო გახდა დამატებითი კონსულტაციები დაინტერესებულ მხარეებთან და ინიციატივის განხილვა ზაფხულისთვის დაინიშნა, ევროკავშირის საზაფხულო არდადეგებამდე, მაგრამ კვლავ გადაიდო, გადაწყდა, რომ მსჯელობა დაინტერესებულ ჯგუფებთან უნდა გაგრძელებულიყო.
ახლა კი, ბრიუსელისათვის ყველაზე დატვირთულ კვირაში, ევროკავშირის ყოვლისმომცველი სამიტის წინ, სადაც ლიდერები მთელი ღამის (ან ორი ღამისაც) განმავლობაში ეცდებიან ისეთი მწვავე საკითხების გადაჭრას, როგორებიცაა უკრაინის დაფინანსება და ევროკავშირის გაფართოების ისტორიული გადაწყვეტილებები, ინიციატივა კვლავ წარადგინეს.
შეიქმნა შთაბეჭდილება, თითქოს ევროკომისიას სურდა, წინადადება შეუმჩნეველი დარჩენილიყო ბრიუსელში მიმდინარე სხვა პროცესების ფონზე.
შეიძლება, რომ ევროკავშირი მართლაც რაღაცას მალავდეს?
ევროკავშირის წარმომადგენელი ოფიციალური პირები ფიქრობენ, რომ - არა. და იმ ფაქტმა, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციებმა, უნივერსიტეტებმა, ლობისტებმა და კონსულტანტებმა უნდა გაამჟღავნონ ნებისმიერი დაფინანსება, რომელიც ევროკავშირის გარედან მოდის, არ უნდა შექმნას პრობლემა. ევროკავშირში მიუთითებენ, მაგალითად, ამერიკის შეერთებული შტატების უცხოელი აგენტების რეგისტრაციის აქტზე, რომელმაც ვაშინგტონის ლობისტები პირველად მეორე მსოფლიო ომის წინ აიძულა ოფიციალურად დარეგისტრირებულიყვნენ ფედერალურ ხელისუფლებაში.
აღნიშნავენ ერთ გადამწყვეტ ასპექტს: მესამე ქვეყნებიდან ფულის მიღება დასაშვებია. რეგისტრაცია მხოლოდ მაშინაა საჭირო, როდესაც ეს დაფინანსება დაკავშირებულია „ინტერესის წარმომადგენლობასთან“ - სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, სხვისი ინტერესის გატარებასთან, ანუ საქმე შეეხება ლობირებას ან ევროკავშირში გადაწყვეტილების მიღების პროცესზე ზემოქმედებას.
ოფიციალური პირები ამტკიცებენ, რომ შემოთავაზებული დირექტივა არ არღვევს სიტყვის თავისუფლებას. პირიქით, ის მას უფრო აძლიერებს, რადგან ევროკავშირის შედარებითი ღიაობა შეიძლება გამოიყენონ იმ აქტორებმა - მაგალითად, რუსეთმა და ჩინეთმა - რომლებსაც მანამდეც უცდიათ გავლენის მოხდენა ყველაფერზე - არჩევნები იქნება ეს თუ ბლოკის შიგნით არსებული მოსაზრებები. მოჰყავთ ცოტა ხნის წინ წინანდელი მაგალითიც, როდესაც კატარმა ფული გადაუხადა ევროპარლამენტის წევრს და პალატის სხვა ოფიციალურ პირებს, რათა მათ გავლენა მოეხდინათ ქვეყნის შესახებ დაწერილ ანგარიშებზე და უზრუნველეყოთ სავიზო ლიბერალიზაცია.
ევროკავშირის დიპლომატი, რომელიც ჩახედულია ამ საკითხებში, ამბობს, რომ ბრიუსელს ხმების გაჩუმება კი არ სურს, არამედ სურს, რომ შუქი მოჰფინონ, თუ ვისი ფული დგას მათ უკან. არაფერი იკრძალება და არ იარსებებს შავი სიები ან თეთრი სიები.
შემოთავაზების მიხედვით, სუბიექტები უნდა დარეგისტრირდნენ ევროკავშირის წევრი იმ ქვეყნის ეროვნულ რეესტრში, სადაც ისინი საქმიანობენ და მიაწოდონ ინფორმაცია საკუთარი თავის შესახებ - რას აკეთებენ და ვისი სახელით. ეს შეეხება ყველა არაევროკავშირის წევრ ქვეყანას. ეროვნულ ხელისუფლებას შეუძლია მოითხოვოს მეტი ინფორმაცია, მაგრამ საჯარო ინფორმაცია ამ ფაქტებით იქნება შეზღუდული. საჯარო თანამდებობის მქონე პირებთან საუბრისას კი უნდა წარადგინონ სარეგისტრაციო ნომერი.
თუ ამას არ იზამენ, თავიდან სუბიექტს გააფრთხილებენ, დარღვევის განმეორების შემთხვევაში კი - ადმინისტრაციული ჯარიმა დაეკისრება. სისხლის სამართლის საქმე არასოდეს დაიწყება, შესაბამისად, არავის დააპატიმრებენ და არავის მოეთხოვება საკუთარი თავის „უცხოეთის აგენტად“ მოხსენიება. ეს ბოლო ორი რამ განასხვავებს ამ კანონს რუსეთის მიერ მიღებული მსგავსი კანონებისგან, - მითხრა ევროკავშირის რამდენიმე ოფიციალურმა პირმა.
მაგრამ შიშები მაინც რჩება. ევროკავშირი არაერთხელ გამოსულა სხვადასხვა სახის „უცხოური აგენტების“ კანონების წინააღმდეგ - განსაკუთრებით ევროკავშირში გაწევრიანების მსურველ ქვეყნებში, როგორებიცაა საქართველო და ბოსნიის ეთნიკურად სერბული ერთეული - -რეპუბლიკა სრპსკა.
რამდენად სანდო გამოჩნდება ბრიუსელი, თუ ისინი თავადაც იღებენ კანონს, რომელიც თუნდაც, მხოლოდ მიახლოებით წააგავს იმას, რასაც აკრიტიკებენ?
ამას თან ახლავს შიში, რომ ასეთი კანონი შეიძლება გამოიყენონ ევროკავშირის კლუბის შიგნით მყოფმა ისეთმა ლიდერებმა, როგორიცაა, ვთქვათ, უნგრეთის ვიქტორ ორბანი ან სლოვაკეთის რობერტ ფიკო, თავიანთ ქვეყნებში ოპოზიციური ძალების დასასჯელად.
კომისია იმედოვნებს, რომ, სულ მცირე, ეს უკანასკნელი საზრუნავი შეიძლება მოგვარდეს ევროკავშირის შიდა რეგულაციის კონტექსტში ეგრეთ წოდებული სრული ჰარმონიზაციის დირექტივაში მოქცევით. ეს ნიშნავს, რომ ამ მხრივ არც ერთ წევრ ქვეყანას არ ექნება უფლება, აქ ცვლილებები ან გამონაკლისები შეიტანოს.
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ევროკავშირის რომელიმე წევრ სახელმწიფოს გაუჭირდება ამ წესის ან გადამეტება, ან კი, პირიქით, მისთვის თავის არიდება.
კომისია იმედოვნებს, რომ რამდენიმე წევრ ქვეყანაში მიღებული ეროვნული კანონმდებლობა ევროკავშირის დონეზე იქნება ჰარმონიზებული.
თუმცა, შესაძლებელია თუ არა კანონის მიღება? ცხადია, მიზანი მომავალი წლის ევროპის არჩევნებამდე ასეთი რეგულაციის არსებობაა. მაგრამ ამისთვის ევროკავშირის წევრი ქვეყნები და ევროპარლამენტი უნდა შეთანხმდნენ. შესაბამისად, შესაძლოა, მოლაპარაკებების შემდეგ სრულიად განსხვავებული ტექსტი ვიხილოთ. ან, შესაძლოა, ვერც ვერაფერზე შეთანხმდნენ.
